تلخیص:محمد دهرویه
جهانی شدن گذشته از آن که می تواند تفسیر و معنایی مبتنی بر بروز ناامنی داشته باشد و چنان که برخی از اندیشه گران اظهار داشته اند ، دارای چهره دومی می باشد که در ذاتش با ناامنی عجین بوده و به طور طبیعی وضعیت موجود را دچار تغییر و تحول می سازد و از حیث دیگری نیز با امنیت مربوط می باشد . از این رویکرد آنچه بیشتر مد نظر می باشد ، پیامدهای حاصله از جهانی شدن است که در یک ارزیابی کلان به دو دسته امنیت ساز و امنیت سوز قابل تقسیم هستند .
روند حاضر از جهانی شدن ، پیش از آنکه فرصت سوز باشد ، تهدید گر است . بدین خاطر تأکید به ایده ناامنی جهان ... در مطالعات و سیاست امنیتی ایران ، جهت داشتن آینده ای مطمئن در جهان متحول قرن بیست و یکم ، یک ضرورت است . در یک تقسیم بندی کلان ملاحظات ضد امنیتی فرآیند جهانی شدن را می توان به دو دسته مختلف تفکیک نمود : نخست ، تهدیداتی که ریشه در ماهیت و ذات این فرآیند دارند و به واسطه نگر ش و فلسفه تازه ای که در این رویکرد مدنظر است ، بطور طبیعی در پی تحقیق فرآیند جهانی شدن ظهور نمود و کم و بیش تمامی بازیگران سیاسی را شامل می شوند . گونه دوم از تهدیدات که کم و بیش مورد توجه اندیشه گران سیاسی – اجتماعی قرار داشته است ، به معضلاتی اشاره دارد که فرآیند جهانی شدن درچارچوب گفتمان ملی پدید می آورد . طیف گونه این مشکلات بسیار وسیع و زیاد می باشد ، به گونه ای که از پرداختن موردی به هر یک از آنها حجم بسیار زیادی از مقالات علمی را در بر می گیرد که به وجوه مختلف زندگی انسان معاصر – از محیط زیست ، فضا و بهداشت فردی گرفته تا حقوق شهروندی ، روابط اجتماعی و حتی مسائل فردی و خانوادگی – ناظر است .
ادامه مطلب ...
ژئواستراتژی جهانی
مولف : برایان بلوئت
ترجمه : محبوبه بیات
با مقدمه از از : دکتر عرت اله عزتی
انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی
تهران 1388- 292 صفحه
تلخیص:محمد دهرویه
این کتاب تلاشی است در بازخوانی نظریه « محور » هالفورد مکیندر ، که در سطوح مختلف انجام شده است . در جای جای کتاب به این نکته اشاره شده است که محور جغرافیای تاریخ بنیان نظری چندین استراتژی مهم در قرن بیستم چه از سوی بلوک غرب و چه شوروی شده است . مزیت ترجمه آثاری که در حوزه ژئوپلیتیک سنتی صورت می گیرند ، این است که از یک سو دانشجویان و علاقه مندان این رشته ، آشنایی عمیق تر و انتقادی با مبانی ژئوپلیتیک پیدا می کند و این رویکرد را با تمامی مسائل مطروحه اطراف آن در می یابند و از سوی دیگر ، توان توسعه و گسترش آن را قلمرو های مختلفی همچون دیپلماسی ، اقتصاد سیاسی و ارتباطات خواهند داشت . این کتاب برای اولین بار اعمال نظریه مکیندر را بر فضای کیهانی مطرح و صحبت از هارتلند فضای کیهانی می کند . (دکتر عزت اله عزتی)
ادامه مطلب ...سیاست های تهدید و امنیت سایبری
ترجمه : محبوبه بیات
با مقدمه از از : دکتر عرت اله عزتی
انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی
تهران 1389- 210 صفحه
تلخیص:محمد دهرویه
بررسی تأثیر اینترنت و تهدیداتی که به وسیله آن کشورها و دولت ها را از جنبه های گوناگون سیاسی ، اقتصادی ، نظامی و ... بیشتر و پررنگ تر از همه در زمینه هویتی فرهنگی متأثر می کند ، هسته اصلی کتاب حاضر را تشکیل می دهد . اهمیت تحقیق در حوزه سایبری (فرمانشی) و روشن کردن پیامدهای آن ، از یک سو ما را به موقعیت خاص عصر اطلاعات واقف می سازد و از سوی دیگر ، کنش های متقابل میان این دو دنیا (مجازی و واقعی) را به ما باز می شناساند و از سوی دیگر باعث به هم ریختگی نظم جوامع در داخل می شود . (محبوبه بیات)
قرن بیست و یکم که به قرن فجایع انسانی لقب گرفته بود پایان پذیرفت و قرن بیست و یکم آغاز گردیده است . آنچه این قرن را با دیگر قرون متفاوت می سازد ، آنست که مکان در زمان هضم شده است . به عبارت دیگر ، فواصل جغرافیایی اهمیت سابق خود را از دست داده است . امروزه دیگر جنگ های کلاسیک ، جنگ افزارهای کلاسیک ، تاکتیک های کلاسیک معنی و مفهوم خود را از دست داده است . در قرن بیست و یکم ، هیچ قدرتی به تنهایی نمی تواند سلطه خود را بر دیگران اعمال نماید بلکه یک اتحاد استراتژیک از مجموعه منظومه های قدرت است که منبع تهدید است . امروزه بعد چهارم ژئوپولیتیک را فضا تشکیل می دهد و برخورداری از این عامل است که با دستیابی به نرم افزارهای استراتژیک می توان از آن به عنوان یک صحنه عملیاتی امن برای اجرای نیات همه جانبه خود بهره بگیرند . امروزه معتقدند که ابن بایدهاست که حقیقت است و این بایدها در واقع اطلاعاتی است که به کمک ابزارها و تکنیک ها به دست بشر امروز می رسد . (دکتر عزت اله عزتی)
ادامه مطلب ...
آمریکا و اسلام سیاسی (رویارویی فرهنگ ها یا تضاد منافع )
تألیف : فواز ای. جرجیس
ترجمه : سید محمد کمال سروریان
انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردیتهران 1382- 434 صفحه
تلخیص:محمد دهرویه
بی تردید تعاملات تاریخی بین تمدن غربی و تمدن اسلامی دوره های متعددی را پشت سرنهاده و فراز و فرودهای فراوان داشته است . جنگ های صلیبی و به دنبال آن تجزیه امپراتوری عثمانی ، اکتشاف نفت و اولویت یافتن مناطق نفت خیز مسلمان که شریان های حیاتی جهان پیشرفته صنعتی و نظامی سرمایه داری غرب در سده بیستم بوده است ، ریشه های اساسی چالش جدی اسلام و غرب در نیم قرن گذشته محسوب می شود . این چالش همواره بین دو محور فرهنگی – ایدئولوژیک و امنیتی – راهبردی در نوسان بوده است .
جنبش رستاخیز اسلامی به رهبری اندیشمندان و عملگرایان اسلامی در دهه های اخیر و به ویژه پس از فروپاشی نظام دوقطبی ، از جمله محورهای چالش برانگیز ، در دستور کار سیاست خارجی ایالات متحده بوده است . مسلماً انقلاب اسلامی ایران و بحران گروگان های آمریکایی در سال های 1979 و 1980 ، نقطه عطف بسیار مهم در عرصه تعامل سیاست خارجی آمریکا با اسلام گرایان به شمار می رود .
استراتژی ایالات متحده آمریکا در دوران جنگ سرد و در چارچوب نظام دوقطبی بر محور پیشگیری از گسترش کمونیسم تعریف شد . بر این اساس ، تعامل دولت های آمریکا در این دوران در عرصه سیاست خارجی با جنبش های سکولار عرب و مسلمان از یکسو و دولت های محافظه کار اسلامی از سوی دیگر ، به گونه ای بوده که آمریکا را در کنار گروه دوم و در تقابل با گروه اول می داد .
ترتیبات ژئوپولیتیکی پس از جنگ جهانی دوم ، فروپاشی و تجریه امپراتوری عثمانی ، تشکیل دولت ملت های برآمده از آن در جهان غرب ، تشکیل اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک قطب قدرت جهانی ، زمینه های ایجاد تعاملات ، مناسبات و چالش های جدیدی در عرصه فرهنگی – ایدئولوژیک و امنیتی راهبردی برای منافع غرب و بالاخص ایالات متحده فراهم ساخت . از یکسو رسوبات باقی مانده از مناسبات استعماری و جنگ های صلیبی در ژرف ترین لایه های زیرین فرهنگ یونانی زمینه بدگمانی غربی ها نسبت به هرنوع جنبش احیاگری اسلامی را فراهم می ساخت و از سوی دیگر منافع امنیتی – راهبردی غرب و ایالات متحده مقتضی نوع خاصی از تعامل آن با اسلام گرایان بود که لزوماً نمی توانست با این بدگمانی ها همگام و همسو باشد . به دنبال وقوع انقلاب اسلامی و بحران گروگان گیری ، سیاست خارجی آمریکا دچار سراسیمی ، از هم گسیختگی ، انفعال و تناقص شد و در ابهام فرو رفت .
نویسنده کتاب ابتدا می کوشد با ابداع دو اصطلاح تقابل گرایان و سازش گرایان ، زمینه فکری تلقی آمریکایی ها از اسلام گرایی را ترسیم کند . سپس به بررسی دسته بندی اسلام گرایان به دو گروه تندرو و میانه رو می پردازد و چالش های نظری و عملی این دو مفهوم را با استناد به شواهد تجربی ، سخنان و بیانیه های مقامات اجرایی و پژوهشگران سیاست خارجی ایالات متحده توضیح می دهد . وی با اشاره به موضع گیری متناقص و برداشت مبهم مقامات آمریکایی از تقسیم بندی فوق ، سیاست خارجی این کشور را متأثر از متغیرهای فرهنگی تاریخی علاوه بر متغیرهای امنیتی – راهبردی ، ارزیابی می کند .
ادامه مطلب ...
چهره متغیر امنیت ملی
تألیف : رابرت ماندل
ترجمه : پژوهشکده مطالعات راهبردی
انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردیتهران 1379- 224 صفحه
تلخیص:محمد دهرویه
در نظام بین الملل ، کشورها از لحاظ امکانات و توانائیهای مادی و معنوی در یک سطح قرار ندارند . به همین دلیل ، منافع دولتها با یکدیگر متفاوت است و این امر به بروز درگیری بین آنها می انجامد . براین اساس ، تلاش مستمر برای تأمین امنیت ملی و یا گسترش دامنه آن یکی از مهمترین اولویتهای کشورها در عرصه روابط بین المللی است . تأمین بالاترین حد امنیت ملی یکی از نگرانیهای عمده دولتها و یکی از پایه های سیاست خارجی آنها در گذشته و حال تلقی می شود .
در فصل اول این کتاب ، نویسنده ضمن اشاره به تحولات جهانی در سالهای پایانی دهه هشتاد میلادی معتقد است این دگرگونی طی سه مرحله : کاهش حاکمیت ملی ، افزایش وابستگی متقابل جهانی و بالاخره بالا گرفتن کشمکشهای هرج و مرج گونه صورت پذیرفته است ادامه مطلب ...