امکان سنجی انتقال پایتخت ایران

قربانعلی جعفری

چکیده

        پایتخت کشور ایران یعنی تهران طی سالهای خیلی دور تا کنون شاهد جابجایی های زیادی بوده است؛ از دوران مادها و هخامنشیان گرفته تا قرون معاصر . به طور متوسط هر 65  سال یکبار پایتخت ایران جابجا شده است  و سرانجام بیش از 200 سال پیش بودکه بنینانگذارسلسله قاجاریه به دلایل کاملاً استراتژیک تهران را به عنوان پایتخت حکومت خود برگزید.

        حال به بررسی کانون سیاسی ، چشم انداز تاریخی تحول کانون سیاسی، ویژگیهای تهران،کانون سیاسی کنونی ایران،  تحلیل تحول کانون سیاسی ایران، سیر تاریخی انتقال پایتخت ایران پس از انقلاب اسلامی ، مصوبات سیاستهای کلی در بخش آمایش سرزمین توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، انتقال بخشی از پایتخت به سمنان، بررسی اثرات زیانبار آلودگی هوا در تهران و سرنجام به  ارائه راه حل مناسب جهت برون رفت از مشکلات پایتخت ایران خوا هیم پرداخت.

واژگان کلیدی: کانون سیاسی، تهران، ایران، انتقال پایتخت، آمایش سرزمین، تشخیص مصلحت نظام

امکان سنجی انتقال پایتخت ایران

امکان سنجی انتقال پایتخت ایران

قربانعلی جعفری:دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران

مرکزی

مقدمه

.

         ایران، سرزمین کهنی است که از زمان هخامنشیان تاکنون بارها و بارها نسبت به تعویض و انتقال مرکز حکومت خود اقدام کرده است.  از پایتختی شوش تا تهران 39 بار انتقال مرکز صورت گرفته که طی آن 29 شهر به پایتختی برگزیده شده اند; شوش، پاسارگاد، شیراز، دامغان، اشک آباد، تیسفون، بیشاپور، کازرون، بخارا، نیشابور، مرو، زرنج، بخارا، طبرستان، اصفهان، همدان، ری، غزنین، سمرقند، هرات، گرگانج، مراغه، تبریز، اردبیل، قزوین، ساری، مشهد، کرمان و تهران، مراکز حکومتی ایران کهن سال بوده اند که به آنها گاهی دارالخلافه، گاهی آستانه، گاهی حضرت و گاهی پایتخت گفته اند. . به طور متوسط هر 65  سال یکبار پایتخت ایران جابجا شده است؛ اما تهران شهری است که بیش از 220 سال پایتخت سه حکومت قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی بوده و در حال حاضر با مسائلی مواجه است که نظر کارشناسان را به انتقال مرکزیت از آنجا به جایی دیگر معطوف کرده است.  در گذشته هر 39 بار انتقال مرکز حکومت به دلیل مسائل امنیتی و سیاسی صورت گرفته است; ولی این بار به نظر می رسد که مسائل اقتصادی اجتماعی و فرهنگی هستند که ضرورت انتقال را مطرح می کنند.  تمرکز بیش از حد جمعیت در کلانشهر تهران به هر دلیلی که باشد مشکلات عمده ای مانند گره های ترافیکی غیرقابل حل، اتلاف انرژی غیرمتعارف، افزایش مضاعف هزینه های شهری، اتلاف میلیون ها ساعت وقت منابع انسانی، خطر بالقوه خسارات ناشی از زلزله، مشکلات زیست محیطی و آلودگی های هوا و صدا و مشکلات بهداشتی ناشی از انفجار جمعیت در کلانشهر تهران از مهمترین عواملی هستند که انتقال پایتخت را به عنوان یکی از  راه حل های موجود مطرح می کنند.  انتقال مرکز به نقطه دیگر به شکلی که اکنون مطرح است و پایتخت آینده حداقل تا 50 سال آینده نباید جمعیتی بیش از 000.250 نفر داشته باشد، گره ای از مشکلات موجود را برطرف نخواهد کرد.

جهانی شدن-چالشها و نا امنی

تلخیص:محمد دهرویه

جهانی شدن گذشته از آن که می تواند تفسیر و معنایی مبتنی بر بروز ناامنی داشته باشد و چنان که برخی از اندیشه گران اظهار داشته اند ، دارای چهره دومی می باشد که در ذاتش با ناامنی عجین بوده و به طور طبیعی وضعیت موجود را دچار تغییر و تحول می سازد و از حیث دیگری نیز با امنیت مربوط می باشد .  از این رویکرد آنچه بیشتر مد نظر می باشد ، پیامدهای حاصله از جهانی شدن است که در یک ارزیابی کلان به دو دسته امنیت ساز و امنیت سوز قابل تقسیم هستند .

روند حاضر از جهانی شدن ، پیش از آنکه فرصت سوز باشد ، تهدید گر است . بدین خاطر تأکید به ایده ناامنی جهان ... در مطالعات و سیاست امنیتی ایران ، جهت داشتن آینده ای مطمئن در جهان متحول قرن بیست و یکم ، یک ضرورت است . در یک تقسیم بندی کلان ملاحظات ضد امنیتی فرآیند جهانی شدن را می توان به دو دسته مختلف تفکیک نمود : نخست ، تهدیداتی که ریشه در ماهیت و ذات این فرآیند دارند و به واسطه نگر ش و فلسفه تازه ای که در این رویکرد مدنظر است ، بطور طبیعی در پی تحقیق فرآیند جهانی شدن ظهور نمود و کم و بیش تمامی بازیگران سیاسی را شامل می شوند . گونه دوم از تهدیدات که کم و بیش مورد توجه اندیشه گران سیاسی – اجتماعی قرار داشته است ، به معضلاتی اشاره دارد که فرآیند جهانی شدن درچارچوب گفتمان ملی پدید می آورد . طیف گونه این مشکلات بسیار وسیع و زیاد می باشد ، به گونه ای که از پرداختن موردی به هر یک از آنها حجم بسیار زیادی از مقالات علمی را در بر می گیرد که به وجوه مختلف زندگی انسان معاصر – از محیط زیست ، فضا و بهداشت فردی گرفته تا حقوق شهروندی ، روابط اجتماعی و حتی مسائل فردی و خانوادگی – ناظر است .

ژئواستراتژی جهانی

ژئواستراتژی جهانی

مولف : برایان بلوئت

ترجمه : محبوبه بیات

با مقدمه از از : دکتر عرت اله عزتی 

انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی 

تهران 1388-  292 صفحه

تلخیص:محمد دهرویه

این کتاب تلاشی است در بازخوانی نظریه « محور » هالفورد مکیندر ، که در سطوح مختلف انجام شده است . در جای جای کتاب به این نکته اشاره شده است که محور جغرافیای تاریخ بنیان نظری چندین استراتژی مهم در قرن بیستم چه از سوی بلوک غرب و چه شوروی شده است . مزیت ترجمه آثاری که در حوزه ژئوپلیتیک سنتی صورت می گیرند ، این است که از یک سو دانشجویان و علاقه مندان این رشته ، آشنایی عمیق تر و انتقادی با مبانی ژئوپلیتیک پیدا می کند و این رویکرد را با تمامی مسائل مطروحه اطراف آن در می یابند و از سوی دیگر ، توان توسعه و گسترش آن را قلمرو های مختلفی همچون دیپلماسی ، اقتصاد سیاسی و ارتباطات خواهند داشت . این کتاب برای اولین بار اعمال نظریه مکیندر را بر فضای کیهانی مطرح و صحبت از هارتلند فضای کیهانی می کند . (دکتر عزت اله عزتی)

سیاست های تهدید و امنیت سایبری

سیاست های تهدید و امنیت سایبری 

ترجمه : محبوبه بیات

با مقدمه از از : دکتر عرت اله عزتی  

انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی  

تهران 1389-  210 صفحه

تلخیص:محمد دهرویه

بررسی تأثیر اینترنت و تهدیداتی که به وسیله آن کشورها و دولت ها را از جنبه های گوناگون سیاسی ، اقتصادی ، نظامی و ... بیشتر و پررنگ تر از همه در زمینه هویتی فرهنگی متأثر می کند ، هسته اصلی کتاب حاضر را تشکیل می دهد . اهمیت تحقیق در حوزه سایبری (فرمانشی) و روشن کردن پیامدهای آن ، از یک سو ما را به موقعیت خاص عصر اطلاعات واقف می سازد و از سوی دیگر ، کنش های متقابل میان این دو دنیا (مجازی و واقعی) را به ما باز می شناساند و از سوی دیگر باعث به هم ریختگی نظم جوامع در داخل می شود . (محبوبه بیات)

قرن بیست و یکم که به قرن فجایع انسانی لقب گرفته بود پایان پذیرفت و قرن بیست و یکم آغاز گردیده است . آنچه این قرن را با دیگر قرون متفاوت می سازد ، آنست که مکان در زمان هضم شده است . به عبارت دیگر ، فواصل جغرافیایی اهمیت سابق خود را از دست داده است . امروزه دیگر جنگ های کلاسیک ، جنگ افزارهای کلاسیک ، تاکتیک های کلاسیک معنی و مفهوم خود را از دست داده است . در قرن بیست و یکم ، هیچ قدرتی به تنهایی نمی تواند سلطه خود را  بر دیگران اعمال نماید بلکه یک اتحاد استراتژیک از مجموعه منظومه های قدرت است که منبع تهدید است . امروزه بعد چهارم ژئوپولیتیک را فضا تشکیل می دهد و برخورداری از این عامل است که با دستیابی به نرم افزارهای استراتژیک   می توان از آن به عنوان یک صحنه عملیاتی امن برای اجرای نیات همه جانبه خود بهره بگیرند . امروزه معتقدند که    ابن بایدهاست که حقیقت است و این بایدها در واقع اطلاعاتی است که به کمک ابزارها و تکنیک ها به دست بشر امروز             می رسد . (دکتر عزت اله عزتی)